Op woensdagavond 2 november kwamen ruim zestig mensen naar de TechnoHUB in Woerden voor de HighQ inspiratiesessie over disruptieve technologieën in de bouw. Innovatie-expert Deborah Nas nam ons mee in een inspirerend verhaal over innovatie, disruptieve spelers en hoe we onze eigen innovatiekracht kunnen vergroten.
HighQ Inspiratiesessies
HighQ is al dertig jaar een interim dienstverlener op het gebied van finance. Daarnaast biedt HighQ een breed palet van consultancydiensten voor procesoptimalisatie, managementinformatie en business intelligence. HighQ organiseert regelmatig kennis- en inspiratiesessies voor haar netwerk.
“Het is goed om af en toe op een andere manier naar zaken te kijken”, vertelt gastheer Kristan Branger, managing consultant bij HighQ. “We vinden het belangrijk om kennis te delen met onze klanten en (nieuwe) relaties. We brengen graag mensen met elkaar in contact om ervaringen uit te wisselen en te bespreken wat er speelt in de branche. Deze kennis nemen we mee naar onze klanten om zo samen tot het beste resultaat te komen.”
‘Kennisdelen in een inspirerende omgeving.’
Deze inspiratiesessie vond plaats in de TechnoHUB in Woerden. Dit voormalige distributiecentrum is getransformeerd tot een inspirerende locatie waar leren, werken en innoveren samenkomen.
Over Deborah Nas
Deborah Nas is een autoriteit op gebied van technologische innovaties. Ze is deeltijdprofessor aan TU Delft en heeft als geen ander inzicht in de laatste ontwikkelingen op het gebied van technologie en innovatiemethoden. Deborah is gespecialiseerd in de opkomst van disruptieve technologieën en begeleidt startups en bedrijven om innovaties te versnellen. De innovatie-expert is auteur van het boek ‘Design Things That Make Sense’ en een inspirerende spreker.
“Technologie en innovatie zijn de rode draad in alles wat ik doe”, zo introduceert Deborah zichzelf. “Als technologie-optimist kijk ik naar de positieve kanten van technologie en geloof ik dat we technologie nodig hebben om een aantal van onze grote uitdagingen op te lossen.”
Wat houdt ons tegen?
Technologie biedt veel kansen en toch benutten we slechts een klein gedeelte van de mogelijkheden. Volgens Deborah wordt innovatie vertraagd door drie factoren. Als eerste noemt zij de bestaande organisatiestructuren. We delen onze organisaties op in businessunits of markten met eigen doelstellingen. Nieuwe ideeën moeten eerst langs alle schakels en we kijken (te) weinig naar het grotere geheel.
Verliesaversie speelt een grote rol bij het vasthouden aan die structuren. We steken meer energie in het beschermen van wat we hebben dan in het pakken van winst. Dat geldt ook voor de tweede belemmerende factor: oude (IT-)systemen en werkprocessen. ‘Zo doen we dat hier niet’ of ‘dat kan ons systeem niet aan’ zullen bij iedereen bekend in de oren klinken.
De derde en meest ongrijpbare factor is interne weerstand. Deborah ontdekte dat we terugkerende argumenten gebruiken om uit te leggen waarom technologie slecht voor ons is. Bij de opkomst van internet werd hetzelfde geroepen als bij de uitvinding van het schrift en de boekdrukpers. Het zou leiden tot afvlakkende kennis, vergeetachtigheid, informatie-overload en sociaal isolement.
‘Ons referentiekader bepaalt hoe we kijken.’
Waarom zien we eigenlijk eerst de negatieve aspecten van nieuwe technologieën? Deborah legt uit dat ons referentiekader bepaalt hoe we ergens naar kijken. We zijn geneigd om te kiezen wat we kennen en begrijpen.
Het gedachtenexperiment van technologie-auteur Steven Johnson illustreert het mooi: ‘Wat als dingen in onze wereld omgekeerd waren uitgevonden?’ Stel dat boeken waren uitgevonden na videogames, dan zouden we zeggen dat boeken slecht zijn voor onze ontwikkeling en een game juist alle onderdelen van ons brein stimuleert.
Ons referentiekader is opgebouwd uit ervaringen uit het verleden. Daarom leggen ontwerpers graag een link naar de oude belevingswereld om nieuwe dingen makkelijker geaccepteerd te krijgen. De eerste auto’s zagen eruit als koetsen zonder paard en Tesla ontwierp Model S met een grille, terwijl elektrische auto’s geen koeling nodig hebben.
Gamechangers
Het zijn bijna altijd nieuwe toetreders die met innovaties een markt op zijn kop zetten. “Deze gamechangers”, vertelt Deborah, “veranderen markten en komen met nieuwe waardeproposities, mogelijk gemaakt door de laatste technologie en ondersteund door nieuwe businessmodellen die vaak voor een groot deel op data draaien.”
Deze nieuwe techbedrijven hebben geen last van organisatiestructuren en verliesaversie. Ze bouwen hun IT-systemen van de grond af op, maken optimaal gebruik van cloudoplossingen en werken modulair, zodat ze flexibel blijven. Gamechangers kennen geen interne weerstand, want ze willen juist verandering teweegbrengen en trekken gelijkgestemde medewerkers aan.
Verticale integratie
Omdat bestaande ketenpartners vanuit een oud referentiekader denken, kiezen disruptieve bedrijven meestal voor verticale integratie. Dat vraagt om forse investeringen. Bestaande marktpartijen nemen deze startups vaak niet serieus, maar met een goed innovatiebudget en een high risk high reward strategie kunnen ze de hele markt veranderen.
Katerra was zo’n gamechanger. Dit technologiebedrijf wilde bouwprojecten helemaal anders aanpakken met houtbouw en modulair bouwen. Efficiëntie was hun sleutelwoord. Hun startproject met bestaande partners ging ver over tijd en budget, dus kozen ze voor verticale integratie met eigen fabrieken en software om te sturen op data, ondersteund met artificial intelligence. Katerra ging failliet door corona, maar met hun concept hebben ze de transitie naar houtbouw versneld.
Van nul af aan bedenken
In Zuidas wordt nu het hoogste gebouw van Nederland in houtbouw neergezet. Maar het bouwen van één gebouw met een nieuwe filosofie is iets anders dan het doorvoeren van een radicale vernieuwing in een bestaande omgeving. In Nederland kan iedereen een procedure starten en komt er weinig van de grond. Hoe zijn ontwikkelingen als CO2-neutrale steden en smart cities dan mogelijk? “Die innovaties komen uit gebieden waar je het van nul af aan kunt bedenken”, verklaart Deborah.
Voorbeelden zijn de CO2-neutrale steden Woven City in Japan, dat wordt gebouwd op een oud fabrieksterrein van Toyota, en het nog te bouwen Net City van techbedrijf WeChat in China. In beide smart cities wonen straks mensen met veel groen, autonoom verkeer, geen eigen vervoer en veel algoritmes en sensoren. Alle bewoners delen hun data om innovaties te versnellen.
In de woestijn van Saoedi-Arabië ontwerpen ingenieurs vanuit de hele wereld samen The Line, een stad van 170 kilometer lang en 200 meter breed, met alle voorzieningen binnen vijf minuten loopafstand. The Line bestaat uit drie lagen. Op de bovenste laag wonen en werken de mensen, de middelste laag is de servicelaag met alle infrastructuur en in de onderste laag bevindt zich het autonome transport. Saoedi-Arabië bouwt met The Line aan een nieuwe techeconomie voor smart cities.
Innovatiestrategieën voor bestaande spelers
Niet iedereen is een gamechanger en bij nul beginnen lukt ook niet altijd. Deborah laat aan de hand van autobedrijf Volvo zien met welke drie strategieën bestaande organisaties kunnen innoveren. In 2017 besloot het bedrijf te gaan stoppen met diesel en in 2030 het eerste premium automerk te willen zijn met een volledig elektrisch autoportfolio.
1. Werk met startups
De eerste innovatiestrategie is werken met startups. Als het moeilijk is om van binnenuit te innoveren, haal dan de innovatiekracht van buiten. Volvo is met andere bedrijven een acceleratorprogramma met thema mobiliteit gestart en heeft een investeringsfonds opgezet voor startups op het gebied van elektrificatie, autonoom rijden, digitalisering en sustainability.
2. Transformeer van binnenuit
De tweede innovatiestrategie is transformeren van binnenuit. Dat kan een kostbare en lange weg zijn, waarbij de rol van het topmanagement cruciaal is. Volvo is een digitale transformatie met agile innovatie ingegaan. Het eerste resultaat was de volledig elektrische Volvo XC40 in 2020.
3. Start een nieuw bedrijf
Voor de klantervaring van een premium auto werd innovatiestrategie nummer drie ingezet: start een nieuw bedrijf. Zet een nieuw team buiten je organisatie en laat ze onder een nieuw merk autonoom werken aan een nieuwe innovatie. Volvo innoveert op productniveau met Polestar met de ambitie om een premium elektrische auto te ontwerpen.
De innovatiestrategieën kunnen naast elkaar worden toegepast, omdat ze verschillende resultaten opleveren. Werken met startups leidt tot nieuwe productfeatures, kwaliteitsverbeteringen, meer efficiëntie of kostenbesparingen. Interne transformatie maakt je product- en dienstenportfolio toekomstgericht. En innoveren met een nieuw bedrijf levert een nieuwe waardepropositie op.
De eerste stap naar innoveren
Hoe kunnen we nu het beste beginnen met een innovatie? Deborah adviseert om op een andere manier na te denken over innovaties en ze te onderscheiden in drie verschillende soorten.
Incrementele innovaties zijn verbeteringen in kleine stapjes. Vorm een team van creatieve geesten met inhoudelijke expertise en interne eindgebruikers, en voer met agile of scrum in korte cycli stapsgewijs verbeteringen door. Dit werkt vooral goed voor digitale innovaties.
Voor vernieuwende innovaties zet je vrije denkers en jonge mensen met een ander referentiekader bij elkaar. Gebruik een methode zoals design thinking en laat het proces begeleiden door iemand met ervaring. Het alternatief is werken met startups.
Radicale innovaties vragen om een team met interne conceptuele denkers en externe technologische experts. Ga met dit team een week op de hei zitten en bedenk wat je zou doen als je een nieuw bedrijf zou kunnen starten met onbeperkt investeringsgeld. Daarna besluit je of je de interessante elementen in je bestaande bedrijf wil doorvoeren of dat dit nieuwe idee de volgende stap wordt. Dat is het moment voor het opzetten van een startup.
‘Experimenteren en risico’s durven nemen!’
Deborah sluit af met een aanmoediging: “Probeer het en trek er tijd voor uit. En accepteer dat innovatie een kwestie is van experimenteren en risico’s durven nemen!”
Aan het denken gezet
Alle aanwezigen zijn uitgenodigd om in de TechnoHUB na te praten tijdens een goed verzorgde borrel met heerlijke gerechtjes. Deborah hoopt dat ze ons “een beetje aan het denken heeft kunnen zetten”. Al luisterend naar de geanimeerde gesprekken over innovaties, ideeën en initiatieven mogen we concluderen dat dat zeker is gelukt.
